فارسی نویسی در لینوکس

[p2m]

این مسئله از واضحات است که برای یک کاربر فارسی زبان سیستم عاملی ارزش دارد که در آن بتوان از امکانات فارسی مانند تایپ فارسی و فارسی نویسی در بخش های مختلف بهره برد. لینوکس هم به عنوان سیستم عاملی که کم کم جای خود را در خانه ها باز میکند، از این قاعده مستثنی نیست. این مقاله به بررسی چگونگی فارسی نویسی در لینوکس می پردازد .

به چه چیزهایی نیاز داریم؟
خوب برای اینکه عملیات فارسی نویسی برای لینوکس موفقیت آمیز باشد، به برنامه های زیر نیاز دارید :
محیط گرافیکی GNOME نسخه ۲ و بالاتر یا KDE نسخه ۳ و بالاتر
XFree 86 نسخه ۴.۲.۰ و بالاتر(لازم به ذکر است که نسخه های محیطهای GNOME و KDE که در بالا ذکر شدند، از Unicode پشتیبانی میکنند که میتوانند کاراکترهای فارسی را به درستی نشان دهند. ضمنا برنامه XFree 86 نسخه ۴.۲.۰ دارای بهبودهایی در بارگزاری فونت ها و پشتیبانی از antialiasingاست . )



چگونه شروع کنیم ؟
برای شروع ابتدا بسته فارسی را از بخش دانلوددریافت کرده آنرا باز کنید. برای بازکردن این فایل کافی است دستورات زیر را در یک پنجره ترمینال تایپ کنید :

cp *.ttf /usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /fonts/TTF/ $
cp fa /usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /xkb/symbols/ $

حاصل کار ۳ فایل خواهد بود که دو تای آنها قلم Tahoma و یکی صفحه کلید فارسی است که من آنرا با هر طوری بود درست کردم .
مراحل بعدی به صورت زیر است :
یک پنجره ترمینال باز کرده، سپس با تایپ دستور su بصورت کاربر ریشه وارد سیستم شوید. سپس دستور vi /etc/X ۱۱ /XF ۸۶Config را تایپ کنید تا برنامه ویرایشگر vi اجرا شده و فایل پیکربندی XFree 86را برایتان باز کند
در برنامه vi در متن فایل بازشده، به دنبال Section Input Device گشته و پس از پیدا کردن آن، در یک فضای خالی کاید insert را فشار داده و فرمانهای زیر را تایپ کنید :

Option “XkbOptions” “grp:ctrl_shift_toggle“
Option “XkbLayout” “fa”

کار کردن با vi مشابه ویرایشگرهای متنی دیگر است. خط نخست بهXFree 86می گوید که با فشرده شدن، Ctrl+Shift زبان صفحه کلید عوض شود و خط دوم، زبان دوم را که فارسی است به آن معرفی میکند. پس از اتمام تایپ خطوط بالا، کلید Esc را فشار دهید، سپس کلید : را فشار داده و تایپ کنید wq و کلید Enter را فشار دهید. این کار تغییرات انجام شده را ذخیره کرده وبه خط فرمان باز میگردد .
در این مرحله باید دایرکتوری مربوط به فونتهای TrueType را بهXFree 86معرفی کنید. برای این کار، مجددا در خط فرمان دستور vi /etc/fonts/fonts.conf را تایپ کنید. این کار فایل پیکربندی قلمها را باز میکند. به دنبال خط زیر که در ابتدای صفحه است بگردید :

/usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /fonts/Type ۱

و مجددا با فشار دادن کلید insert خط زیر را زیر آن اضافه کنید :

/usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /fonts/TTF

پس از اتمام کلید Esc و سپس : را فشار داده و تایپ کنید wq تا تغییرات ذخیره شده و از برنامه vi خارج شوید .
خوب بخشهای مشکل کار را به اتمام رساندید. در مرحله بعدی باید فایل هایی را که باز کرده اید به مسیرهای مربوطه کپی کنید.برای این کار فرامین زیر را تایپ کنید :

cp *.ttf /usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /fonts/TTF/ $
cp fa /usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /xkb/symbols/ $

پس از اتمام کار، کلیدهای Alt+Ctrl+Backspace را فشار دهید تا Xserver مجددا راه اندازی شود و تغییراتی که ایجاد کردید در سیستم اعمال شود . مجددا در سیستم login کرده و این بار در منوی اصلی قسمت Preferences بخش Font را انتخاب کرده و برای قسمتهایی که در شکل زیر می بینید، فونت Tahoma را انتخاب کنید :
اکنون میتوانید در بخشهای مختلف و برنامه هایی که با استفاده از GTK ۲.۰ طراحی شده اند، فارسی تایپ کنید. میتوانید در مرورگر اینترنت خود نیز از زبان فارسی استفاده کنید .

آیا در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice امکان تایپ فارسی وجود دارد؟
استفاده از امکانات فارسی در محیطهای متفرقه امکان خوبی است، ولی این هنگامی تکمیل میشود که بتوان در محیطهای اداری نیز از امکانات فارسی استفاده کرد. بله شما میتوانید در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice فارسی تایپ کنید . البته این بستگی به نسخه ای دارد که شما در حال استفاده از آن هستید. این امکان در نسخه ۱.۰۰ وجود ندارد، زیرا در آن پشتیبانی از CTL فعال نمی باشد. برای استفاده از امکانات فارسی باید نسخه های دارای پشتیبانی از CTL مانند نسخه ۱.۱ را دانلود کنید. کافی است به آدرس OpenOffice.org - The Free and Open Productivity Suite مراجعه کنید. البته دانلود کردن این مجموعه کمی جرات می خواهد که البته به آن می ارزد.واقعا مجموعه OpenOffice جانشین خوبی برای MS-Office به شمار میرود. این مجموعه هم فایلهای MS-Office را میخواند و هم به فرمت آن Save میکند. (حتی بهتر از خود مایکروسافت!) حجم آن حدود ۷۴ مگابایت است. البته برای دانلود با مودم عدد بزرگی است ولی در مقایسه با ۷۰۰ -۸۰۰ مگابایت MS-Office یک شاهکار به شمار میرود. این مجموعه محصول یکی از دشمنان مایکروسافت یعنی Sun Microsystems است و بصورت کد باز ارایه میشود و تماما با Java نوشته شده است .

آیا امکان استفاده از قلمهای TTF آشنای زبان فارسی در مجموعه OpenOffice وجود دارد؟
خوب خیلی از ما به قلمهای آشنای فارسی کهسالهاست از آنها استفاده میکنیم، عادت کرده ایم. مانند قلمهای زر، نسیم، نازنین، لوتوس، کامپیوست و… . متاسفانه در حالت عادی اگر این قلمها را طبق اصول بالا در مسیر /usr/X ۱۱R ۶ /lib/X ۱۱ /fonts/TTF/ کپی شوند، بعلت اینکه Unicode نیستند، نمی توانید از آنها در OpenOffice بهره گیری نمایید، ولی من توانستم به هر نحوی نسخه های Unicode آنها را ایجاد کنم و برای دانلود در وبلاگ قرار خواهم داد تا همگان استفاده کنند .

آیا لینوکس واقعا میتواند جایگزین ویندوز در امور روزمره شود؟
خوب با روند پیش رونده ای که لینوکس در حال انجام آن است، این امکان بزودی برای همگان فراهم خواهد شد تا به راحتی از ویندوز دل بکنند، چون معادل تمام برنامه های ویندوز و حتی قوی تر از آن در لینوکس موجود است .