اجرای برنامه ها بصورت زمانبندی شده توسط Cron و At

[ourweb]

cron ابزاری برای کمک به ما در انجام وظایف بصورت خودکار میباشد. مثلا به ما در تهیه پشتیبان از فایل ها و دایرکتوری های مورد نظر در ساعت های استراحت شبکه که مسلما ما هم در استراحت هستیم یاری میدهد تا مدیران شبکه با خیالی آسوده به استراحت بپردازند.(خوابهای خوب ببینید ).اشتباه نکنید وظیه cron تهیه پشتیبان برای ما نیست بلکه اجرای پروسه ی پشتیبانگیری یا هر پروسه ی دیگری در ساعت و زمان از پیش تعیین شده میباشد.
دستورات و قوانین cron در حالت پیش فرض در (crontab(cron table که در /etc/قرار دارد ذخیره میشود ولی هر کاربر میتواند crontab مربوط به خودش را داشته باشد که در /var/spool/cron/ ذخیره میشود.
برای ویرایش crontab یه کاربر کافیست به راحتی با کاربر مورد نظر به سیستم وارد شده و در ترمینال

crontab -e

را تایپ کنیم.
ویرایشگر پیش فرض برای crontab -e ویراشگر vi میباشد که بعضی از دوستان از جمله خود من در کار کردن با این ویرایشگر دچار مشکل هستن پس اگر شما تمایل یه تعویض حالت پیش فرض رو دارید کافیست بدین ترتیب عمل کنید

export VISUAL='youreditor'
I recommend jed,ee or nano 

چند نمونه از دستوراتی که در crontab استفاده میکنیم

sample :
۱۲ ۳ * * * root tar cfz /reza/backup.tar.gz /etc >> /dev/null ۲>&۱

۵۲ ۵ * * * root /usr/local/src/analog-۵.۳.۲-۱h/analog >> /dev/null ۲>&۱

*/۱۵ * * * * root echo "are you alive?..lol 

مورد اول برای گرفتن پشتیبان از /etc/
مورد دوم برای اجرای برنامه analog جهت محاسبه آمار وب سرور می باش
مورد سوم برای فرستادن پیغام به کاریر root هر از ۱۵ دقیق میباشد
ما اینجا برای نوشتن دستورات crontab تعداد ۷ فیلد داریم که به ترتیب زیر نوشته میشوند

۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷
۱-Minute(۰-۵۹)
۲-Hour(۰-۲۳)
۳-DayofMonth(۱-۳۱)
۴-Month(۱-۱۲ or Jan,Dec,etc)
۵-DayofWeek(۰-۶(۰=sunday) or sun,sat,etc)
۶-User
۷-Command۱=*/۱۵ ۲=* ۳=* ۴=* ۵=* ۶=root ۷=echo "are you alive?..lol" 

برای درک بهتر از مثال هایی که در بالا ذکر شد استفاده میکنیم

۱۲ ۳ * * * root tar cfz /reza/backup.tar.gz /etc >> /dev/null ۲>&۱ 

مثال بالا در ساعت ۳:۱۲ صبح با اجرای tar cfz /reza/backup.tar.gz /etc >> /dev/null ۲>&۱ شروع به تهیه پشتیبان از /etc/ میکند.
dev/null ۲>&۱ یه معنی ارسال هرگونه خروجی استاندارد(statndard output) به dev/null (سطل آشغال لینوکس) می باشد و هدایت خطاهای استاندارد(۲)(standard error) به همان جایی که خروجی استاندار (۱) رفته است بدون هر گونه خروجی در ترمینال یا هر نقطه دیگر.
مثالی دشوارتر :

۳۰ ۱۵ ۷ ۱۰ ۰ * root echo "happy birthday,reza!!" 

در این مثال در تاریخ یکشنبه ۷ oct ساعت ۱۵:۳۰ پیغام تبریکی برای کاربر ارسال میشود
مثال بالا رو به شیوه زیر هم میتوان نوشت :

۳۰ ۱۵ ۷ Oct Sun * root echo "happy birthday,reza!!" 

اگر شما تمایل دارید که کاربر reza یک دستور را هر از ۱۵ دقیقه بعد از هر ساعت بدون توجه به تاریخ اجرا کند بدین طریق عمل میکنیم

۱۵ * * * * reza echo "nuclear weapon is our right!!" 

یا اگر تمایل دارید هر از ۱۵ دقیق اجرا بشه

*/۱۵ * * * * reza echo "nuclear weapon is our right!!" 

برای اجرا شدن یک دستور هر از ۲ ساعت یعنی در ۲ صبح, ۴ صبح, ۶ صبح و….۱۲ ظهر, ۲ یعد از ظهر, ۴ بعدازظهر و….

۰ */۲ * * * reza echo "nuclear weapon is our right!!" 

با اقزودن ' , ' در یک فیلد امکان چندین مرتبه اجرا شدن دستور مورد نظر بدست میاد.مثلا برای اجرای دستور در ۱۵ و ۳۰ دقیقه گذشته از هر ساعت بدین طریق عمل میکنیم :

!!"Exp: ۱۵,۳۰   * * * * reza  echo "nuclear weapon is our right 

برای اجرای دستور مورد نظر در یک زمان مشخص برای اولین هفته ماهی که شما تمایل دارید در فیلد روز از ۷-۱ استفاده میکنیم

!!"Exp: ۱۵,۳۰  */۲  ۱-۷  *  *  reza  echo "horray,west world will bycott us 

یک سری علایم در نوشتن ورودی cron استفاده میشود که من سعی میکنم با مثال توضیح بدم(من تو عمرم انشا ننوشتم پس اگه میبینید نگارشم خوب نیست,ببخشید دیگه!!هدفم مهمه)
* برای نادیده گرفتن اون فیلد در نظر گرفته شده,یعنی اگر مثلا در فیلد ساعت بود بدون توجه به این فیلد سر هر ساعت دستور اجرا میشود و یا اگر در فیلد دقیقه بود سر هر دقیقه و ….
, (کاما) در هر فیلد که احتیاج داریم چندین بار دستور در ساعات مختلف اجرا بشود کاربرد دارد مثلا در فیلد دقیقه ۱۵,۳۰ به معنای اجرا در دقیقهای ۱۵ و ۳۰ یا در فیلد ساعت ۲,۹ به معنای اجرا در ساعتهای ۹ و ۲ میباشد و….
- برای تعیین یک بازه زمانی مثلا در فیلد روزهای ماه اگر بیخواهیم بین روزهای ۸ تا ۱۵ دهم ماه دستور اجرا بشود بدین صورت مینویسیم ۱۵-۸ و….
سه نشانه بالا برای استفاده در فیلدهای ۵-۱ در نظر گرفته شده ولی نشانه زیر برای فیلد شماره ۷
% در فیلد ۷ برای نشان دادن خروجی در خط بعدی کاربرد دارد مثلا

echo %reza %persianadmins %behroozi

به جای نمایش بصورت reza behroozi بدین ترتیب نمایش داده میشود

reza
behroozi 

run-parts
برای اجرای یک مجموعه اسکریپت در زمان مشخص از run-parts استفاده میکنیم.مثال زیر اسکرپیت های قرار گرفته در /home/reza/cron/ را در ساعت ۴:۱۸ بعد از ظهر اجرا خواهد کرد

  Exp: ۱۸ ۱۶ * * * reza run-parts /home/reza/cron >> /dec/null ۲>&۱ 

ثبت خروجی دستورات در cron
برای انجام اینکار میبایست بجای dev/null از چیزی شبیه به مثال پایین استفاده کنیم

  Exp: ۳۰ ۴ * * * root ls -s /reza/web >> /reza/webdirlist.log ۲>&۱ 

نکته»
اگر بجای << از < استفاده کردید در هر دفعه جرا شدن دستور و فرستادن خروجی به فایل مریوطه ,محتویات فایل پاک و خروجی حدید جایگزین میشود ولی با استفاده از << خروجی به انتهای فایل افزوده خواهد شد.

برای لیست کردن jobهایی که با crontab -e اضافه کردیم میتوانیم با استفاده از دستور زیر cron jobها رو لیست کنیم

crontab -l

برای پاک کردن یک crontab از دستور زیر استفاده میکنیم

crontab -r

برای ویرایش crontab یک کاربر از طریق کاربر root بدین طریق عمل میکنیم

crontab -e -u username

تا اینجا دیدید که برخلاف ظاهر پیچیده crontab به آسانی تنظیم میشود و تقریبا ابزاری کاربردی و مهم در فرآیند مدیریت سیستم میباشد.
برای استفاده از cron باید از crontab جهت load کردن jobها استفاده کرد که برای این منظور ۲ راه پیش رو داریم :
۱-استفاده از crontab -e ,یعنی مستقیما دستور مربوط رو در crontab مینویسیم
۲-از طریق فایل یعنی ابتدا یک فایل متنی میسازیم و طبق قوانین توضیح داده شده در بالا وروی مناسب با شرایط خودتون رو در فایل مورد نظر قرار داده و سپس Load میکنیم
قبل از Loadبا استفاده از crontab -l لیست jobهای جاری رو تهیه میکنیم و هر کدام رو که لازم داریم در فایل جدید مینویسیم چون با load این فایل تمامی jobهای گذشته پاک خواهند شد .
با مثال ادامه میدهیم

#touch /reza/mycrontab
#echo "۳۰ ۴ * * * ls -s /reza/web >> /reza/webdirlist.log ۲>&۱" > /reza/mycrontab
#crontab -u reza /reza/mycrontab
#crontab -l 

با اجرای crontab -l از load شدن فایل اطمینان حاصل میکنیم.
توجه داشته باشید که برای افزودن job جدید یا ویرایش jobهای موجود کافیه با ویرایش فایل mycrontab و افزودن دستور مورد نظر در خط جدید و پاک کردن crontab با استفاده از crontab -r فایل را دوباره Load کنیم.
cron jobها تحت کاربری که فایل را با اون load کردیم اجرا خواهد شد
چه کاربرانی اجازه استفاده از cron رو دارند :
اگر فایل /etc/cron.allow/ وجود داشته باشد فقط کاربرانی داخل این فایل اجازه استفاده از cron را دارند.
اگر فایل /etc/cron.allow/ وجود نداشته باشد /etc/cron.deny/ بررسی خواهد شد ,در این صورت چنانچه کاربری داخل این فایل وجود نداشته باشد امکان استفاده از cron را خواهد داشت.
فرستادن خروجی به ایمیل یک کاربر :
در حالت پیش فرض cron خروجی را برای email کاربر مالک job میفرستد که میتوانید با افزودن خط زیر به crontab خروجی را به email کاربر دلخواه هدایت کنید

MAILTO="username" 

این دستور در صورتی اجرا خواهد شد که از /dev/null/ استفاده نکرده باشید.
اجرای برنامه ها در statup از طریق crontab :

برای اجرای برنامه در زمان بوت سیستم کافیست برنامه مورد نظر را بدین طریق در crontab قرار بدهیم

@reboot /path/to/my/program@reboot updatedb 

این برنامه در هر بار بوت مجدد سیستم اجرا خواهد شد.
گزینه های دیگر قابل استفاده همانند reboot@ بدین قرار هستند :

string meaning
—— ———–
@reboot Run once, at startup.
@yearly Run once a year, "۰ ۰ ۱ ۱ *".
@annually (same as @yearly)
@monthly Run once a month, "۰ ۰ ۱ * *".
@weekly Run once a week, "۰ ۰ * * ۰".
@daily Run once a day, "۰ ۰ * * *".
@midnight (same as @daily)
@hourly Run once an hour, "۰ * * * *". 

******************************************

At ابزاری برای اجرای دستورات بصورت زمانبندی شده ولی برای یکمرتبه میباشد.در واقع تفاوت cron با at در همین نکته هست که cron برای انجام پروسه ها در مدت زمان طولانی و یصورت پشت سر هم در حالیکه at برای اجرای یک پروسه زمانبندی شده فقط برای یکبار میباشد.
شیوه کار:
با root وارد شده و دستور زیر را تایپ میکنیم

#at time(۲۳:۳۰,۴pm,etc)
#at ۴pm#at ۴pm + ۳ days#at ۴pm Jul ۳۱#at ۴pm tomorrow 

سپس دستور مورد نظر را تایپ کنید

at> ls -l /etc > /reza/ls.etc 

شما در هر خط اجازه وارد کردن یک job رو دارید و برای job بعدی کلید Enter را بزنید و دستور جدید را بنویسید
با زدن همزمان Ctrl + D خروجی شبیه زیر خواهید داشت

job ۷ at ۲۰۰۷-۰۳-۲۴ ۱۷:۰۰ 

که اینجا ۷ , شماره job مورد نظر میباشد
چیزی که شما ساختید یه پروسه زمانبندی شده بود که در ساعت ۴ بعداز ظهر اجرا خواهد شد.
پاک کردن یک job:
چنانچه تصمیم گرفتید قبل از ۴ بعد ازظهر job مورد نظرتون را پاک کنید کافیست بدین روش عمل کنید

#atrm X(jobID)
#at -d X 

دیدن لیست jobها :
برای دیدن لیست jobهایی که منتظر اجرا شدن هستند اینگونه عمل میکنیم

#atq
#at -l 

لود کردن jobها با فایل :
برای کپی کردن /reza/www/php/ در ساعت ۴ بعد ازظهر ۳ روز بعد , اینگونه عمل میکنیم :

#touch /reza/myat
#echo "cp /var/www/php /reza/www/php"#at -f /reza/myat ۴pm + ۳ days 

چه کاربرانی اجازه استفاده از at رو دارند :
اگر فایل /etc/at.allow/ وجود داشته باشد فقط کاربرانی داخل این فایل اجازه استفاده از at را دارند.
اگر فایل /etc/at.allow/ وجود نداشته باشد /etc/at.deny/ بررسی خواهد شد ,در این صورت چنانچه کاربری داخل این فایل وجود نداشته باشد امکان استفاده از at را خواهد داشت.
در at در صورتی که بخواهیم پس از پایان یافتن job ایمیل به کاربر ارسال شود از m- بهمراه at استفاده میکنیم.

منابع :

linuxhelp.net
scrounge.org
reallylinux.com

debianhelp.co.uk