يه مطلب خوب در مورد قدرت تفكر در انسان



تفکر در قرآن کریم
رشد و نمو ← ویژگی اصلی حیات نباتی
غریزه و حرکت ← حیات حیوانی
تفکر و اندیشه ← حیات انسانی

از ذکر ابتدایی فکر زاییده می شود و از فکر ، ذکر زاییده می شود .

حقیقت تفکر از دیدگاه غزالی :
1.حقیقت تفکر برای انسان ، جستجوی علوم و دانستنی هایی است که نظری نیستند ، بلکه حاجت به تامل و دریافت است.طلب علم غیر ، بدیهی است از راههایی که می توان به این دستاوردها رسید . مثل اینکه انسان فکر می کند آخرت باقی است و دنیا فانی است و آنگاه می نشیند و فکر می کند که چه باید بکند . بعد آخرت باقی را انتخاب می کند و سپس شروع به عمل و کار و تلاش در این زمینه می کند . این می شود برآیند تفکر .
2. تفکر موجب روشنایی وجود انسان و برون رفت آدمیان از غفلتها خواهد شد .

محقق طوسی که از او به عنوان استاد بشر و عقل هادی عشر یاد می شود درباره تفکر می گوید :
تفکر سیر درونی است از یک مقدماتی به نهایت هایی و این دست یافت مشکلی برای انسان ها ندارد .
هیچ انسانی نمی تواند نقایسش را تبدیل به کمال کند مگر از این طریق (تفکر) و میدانهایی که باید تفکر را در آن جست آفاق و انفس است .

اما تعریفی که دانشمندان اسلامی روی آن اتفاق نظر دارند :
فکر عبارتست از ترتیب امور معلومه برای رسیدن به امور مجهوله . و حرکت نفس است در معقولات ( در آنچه تعقل می پذیرد ) که از مقدمات به نتایج منتهی می شود .
فکر حرکتی است ازمقدماتی که برای انسان معلوم است به چیزهایی که نامعلوم است . ( چه شکل تصور و چه شکل تصدیق در آن باشد )
ملاحظه معلوم است برای تحصیل مجهول .

ملاصدرا در اسفار جلد 1 صفحه 328 می گوید :
فکر حرکتی است از مقدماتی برای رسیدن به آیات .

بوعلی سینا می گوید :
فکرت حرکتی است مر نفس را در معانی برای طلب حد وسط .
( حد وسط همان است که ما را به کلیات می رساند و عامل ادراک کلی است )

تفکر در فلسفه همان فکر و اندیشه کردن است .

لاهیجی در مورد تفکر می گوید :
تصرف قلب در معانی اشیا جهت درک مطلوب .

معنی تفکر در نظر اهل ذوق :
نتیجه تذکر است و فکر کردن در خدا به واسطه توجه در آثار صنع او . ( شرح گلشن راز صفحه 52 )


جایگاه تفکر در نگاه بزرگان و و پیشوایان دین

جایگاه تفکر در نگاه بزرگان دین
حضرت رضا (ع) : عبادت به زیادی نماز و روزه نیست بلکه عبادت ، تفکر در امر خداست . ( مشترک اهل سنت و تشیع )
پیامبر اکرم به حضرت علی (ع) می فرماید : هنگامی که مردم می خواهند خود را با راههای مختلف نیکوکاری و احسان به خدا نزدیک کنند تو مسیرت را جدا کن و از طریق تنوع عقلی خودت را به خالق برسان . تو به آن ها سبقت خواهی یافت ، چه در دنیا و چه در جهان آخرت .

بیشترین عبادت ابی ذر تفکر و اعتبار بود . فکر کردن و نتایجش را به کار بستن .
بیش از 200 آیه در قرآن کریم ← اشتیاق به تفکر .
4 نکته ای که به حرکت رو به کمال انسان آسیب می زند :

  1. انسانها بر جهل خود استقامت می کنند .
  2. عادت گرایی انسان ها .
  3. سطحی پنداری و سطحی نگری به موضوعات و پدیده های خلقت .( شهامت گذار از این سطح را نداریم )
  4. ظاهر انگاری ← بسنده کردن انسان ها به ظواهر


تفکر و تعقل مانند تیری این 4 مشکل را از بین می برند . چگونه ؟ برای مثال :

  1. تفکر ← میل به حل کردن مجهولات که این خود از بین برنده ضعف نکته 1 است .
  2. در لغت عرب تفکر نقطه ی آغاز است . در واقع تفکر به کار انداختن اندیشه در جهت بررسی علتهاست .

اما در تدبر (تدبر از ماده دبر و آن سو ) آن سوی ماجرا را دقت می کنیم . پایان نگری و معلول ها را مد نظر قرار دادن است . یعنی مدبر پیامد ها را بررسی می کند و نتایج آن را به دست می آورد .
تفکر + تدبر ← تعقل ← شناخت علت ها همزمان با شناخت معلول ها و پیامدها .
تعقل ← عمیق بینی و دقیق بینی
که مشخص است از بین برنده ضعف نکته 3 است .


عبادات رسمی عاملی هستند برای این که ما را به تقرب برسانند . یعنی طریقیت دارند ولی موضوعیت ندارند . وسیله ای برای معراجند . مثلا نماز مقصد نیست را ه است . حج راه است هدف نیست . روزه تقوا نیست عامل تحصیل تقوا است . متکی بر جوارح انسان هستند .
تفکر مقصد است . موضوعیت دارد نه طریقیت . انسان با تفکر رسیده است ، مجذوب سالک است . تفکر عمل جوانح است و خوراک جان و روح آدمیان است .
نقطه ی شروع انسانیت انسان در قرآن تفکر است :
سوره انفال آیه 22 : ان شر الدواب عند الله الصم البکم الذین لا یعقلون .
بدترین جانوران نزد خداوند کسانی هستند که از شنیدن و گفتن حرف حق کر و لالند و اصلا در آیات خداوند تعقل نمی کنند .

حوزه تفکر و تدبر در قرآن کریم ( بیش از 100 آیه ) :
به طور خلاصه سه حوزه که قرآن بر تفکر روی آن ها تاکید می کند عبارتند از : آفاق و انفس ، شریعت و طریقت و جان و جهان .


  1. سوره مبارکه روم آیه 8 : اولم یتفکروا فی انفسکم ...



  1. آیه امانت : انا عرضنا الامانه علی السماوات و الارض فابین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان و کان الانسان ظلوما جهولا .


مفهوم آیه : ما امانت بزرگی به دوش شما نهادیم . در وجود خود بگردید که چه چیزی این امانت را به خیانت مبدل می کند .
2 چیز ← جهل و ظلم
علم و عدل را بیابید تا امین خدا در زمین گردید و خلیفه خدا در آفرینش باشید .


  1. سوره مبارکه انعام آیه 32 : دنیا جز بازیچه کودکان و هوسرانی بی خردان هیچ نیست و همانا سرای دیگر ، اهل تقوا را از سرای دنیا بسیار نیکوتر است آیا تعقل و اندیشه در این نمی کنند ؟


مفهوم آیه : بدانید این پست ها و جایگاه ها در این دنیا لعب است ، بازی است . این نقش ها را بازی می کنید . نکند که این بازی لهو شما شود . باز بدارد شما را از انچه حقیقت وجود شماست و آنچه باید باشید و نفهمید که اخرت برای اهل تقوا بهتر است از دنیا .


  1. سوره مبارکه آل عمران ایه 190 : محققا در خلقت آسمان و زمین و رفت و آمد شب و روز ( به وجود حق و علم و قدرت و حکمتش ) روشن دلایلی است برای خردمندان عالم .



  1. سوره مبارکه نحل آیه 67 : و هم از درختان میوه خرما و انگور که از ان نوشابه های شیرین و رزق حلال نیکو بدست آرند در این کار نیز آیت قدرت حق برای خردمندان پدیدار است .



  1. سوره مبارکه طه آیه 54 : بخورید و بخورانید به حیوانانتان که همانا در این کار ایات ربوبیت برای خردمندان پدیدار است . ( لاولی النهی )


نکته : از اسامی عقل در قرآن کریم نُهی است . از ماده نَهی . عقل عالی ترین مقامی است که انسان را از اعمال نابجا باز می دارد . ( the best selfcontrol ) . عالی ترین قوه مهار آدمی .


  1. سوره مبارکه طه آیه 128 .


نکته : جاهایی که باید عبرت گرفت و خویشتن داری کرد از لاولی النهی استفاده می کند .


  1. سوره مبارکه بقره آیه 219 : از شراب و قمار سوال می کنند بگو اینها گناه بزرگی است ... اینچنین خدا تشریح می کند آیات را شاید شما فکر کنید .


گناه و نامهای ان در قرآن :

  1. سیئة : چون می آزارد مردمان و خدا را
  2. جرم : چون رشته اتصال را با خالق قطع می کند .
  3. ذنب : پیامدهایی را برای ما به دنبال دارد .
  4. اثم : چون عامل سقوط است .


توضیحات مهمی در مورد عبارت اولی الباب

ولکم فی القصاص حیات یا اولی الالباب ، لعلکم تتقون .
نکته : اگر اعتبار حقوقی در جامعه ایجاد شود تضمین حیات اجتماعی می کند برای مردم .
کلمه لب از اسامی عقل در قران کریم است .
اما لب در واقع عقل نیست .
معنای لب با یک مثال : اوایل شهریور پوسته ی سبز روی بادام خشک شده و ما آن را جدا می کنیم .پوسته چوبی را هم می شکنیم و هسته را بیرون می آوریم . لایه قهوه ای را هم برداشته و به مغز سفید بادام می رسیم ، این مغز را لب گویند و لایه ها را غشر گویند .
لب ← خرد ناب یعنی عقلی که بر آن غشر نباشد .
پس اولی الباب نشان از سختی کار است در قرآن .

نتایج تفکر در قرآن :

  1. آیه 52 سوره ابراهیم
  2. آیه 19 مبارکه رعد
  3. آیه 7 سوره آل عمران
  4. آیا می دانید آن کسی که در دل شب بر می خیزد ، بر خاک می افتد ، بلند می شود . نسبت به آینده فکر می کند و هدف گذار ی می کند و دلبسته رحمت الهی می شود . ایا آنهایی که می دانند و آنهایی که نمی دانند را یکی می شمارید . این موضوعات را فقط اولی الباب می فهمند اولی الباب لذت این دانش و عبارت را می فهمند .
  5. آیه 18 سوره زمر
  6. آیه 100 سوره مائده

به کار بستن فکر در کارهای ناپسند : سوره مبارکه مدثر آیه 18


چون تو جزو دوزخی پس هوش دار
جزو سوی کل خود گیرد قرار
چون جزءها را روی ها سوی کل است
بلبلان را عشق با روی گل است
ور تو جزو جنتی ای نامدار
عیش تو باشد ز جنت پایدار
چون تلخ با تلخان یقین ملحق شود
کی دم باطل قرین حق شود
ای برادر تو همان اندیشه ای
مابقی خود استخوان و ریشه ای
گر بود اندیشه ات گل گلشنی
ور نه تو خاری و هیمی گلخنی