رادیو دیجتال و عبور جهان از fm و am

سلام دوستان.
شاید شما هم قبلا در خبرها خوانده باشید که نروژ قصد دارد تا سال 2017 ارسال امواج رادیویی بر روی موج اف ام را متوقف کند!

همه شما با مفهوم تلویزون دیجیتال زمینی که چند سالی است در ایران هم راه اندازی شده است آشنا هستید و احتمالا شبکه های دیجیتال را از طریق مبدل/گیرنده دیجیتال دریافت کرده اید یا تلویزیون جدید شما این قابلیت را دارا است. همانطور که میدانید سیستم تلویزیون دیجیتال ایران مبتنی بر استاندارد اروپایی تلویزیون دیجیتال یعنی DVB-T میباشد. DVB مخفف عبارت Digital Video Broadcasting میباشد. این در واقع اتحادیه ای از شرکتهای تولید تجهیزات(فرستنده و گیرنده) و پخش کننده های تلویزیونی است که توافق کرده اند بر اساس مشخصات فنّی خاصی محصولات خود را تولید کنند. همانطور که میدانید Broadcasting یعنی پخش همگانی. هر پخش کننده تلویزیونی یا رادیویی مانند صدا و سیما و یا کانالهای در حال پخش روی ماهواره و یا حتّی Netflix و Amazon Prime از لحاظ فنّی یک Broadcaster است. امّا بستر این Broadcast متفاوت است. در استاندارد DVB برای پخش همگانی دجیتال ویدئو یکسری استاندارد بر اساس بستر این پخش همگانی وضع شده است.
مثلا DVB-T برای پخش زمینی است(اگر روی گیرنده دیجیتال یا کاتالوگ تلویزون دیجیتال خود نگاه کنید این عبارت را خواهید دید)
DVB-S به معنای DVB-Satellite برای پخش ماهواره ای است(اگر روی گیرنده های ما-ه-و-ا-ر-ه ای که به ر-س-ی-و-ر به معنی همان گیرنده معروف شده اند نگاه کنید این علامت را میبینید)
DVB-H یا DVB-Handheld یا DVB-Handset پخش موبایل است. برخی از گوشی های موبایل گیرنده DVB-H داشتند که میتوانستند تلویزون دیجیتال را از طریق نرم افزار مخصوص دریافت کنند. البته باید فرستنده هم این سیسنم را داشته باشد. این فرستنده چند سال پیش بطور آزمایشی در تهران هم راه اندازی شد و قرار بود گسترش یابد. امّا به دلیل اینکه گوشی های دارای DVB-H زیاد نبودند، عملا کنار گذاشته شد. این سیستم هیچ نیازی به پرداخت پول یا اینترنت نداشت. علّت کم بودن گوشی ها در جهان دارای این قابلیت ظهور تلویزیون اینترنتی یا IPTV و شبکه نسل 3 بود. این استاندارد عملا در جهان هم کنار گذاشته شد.
DVB-IPTV این استاندارد هم اخیرا تدوین شده و ناظر بر پحش اینترنتی است. شبکه هایی مانند Netflix از آن تبعیت میکنند. اگر تلویزیون شما هم این استاندارد را داشته باشد، شما قادر به دریافت Netflix و مانند آن خواهید بود.
البته موارد دیگری هم وجود دارد در اینجا مجال آن نیست. همچنین DVB تنها استاندارد پخش تلویزیون دیجیتال نیست. این در واقع مقدّمه ای برای مقاله اصلی بود، یعنی رادیو دیجیتال.

ادامه در پست بعدی...

- - - Updated - - -

رادیو دیجیتال:
شاید اولین چیزی که با این عبارت به ذهن همه خطور میکند، همان رادیو معمولی است که تیونر آن بحای عقربه ای بودن، دیجیتالی باشد و در نتیجه تنظیم دقیق آن راحت باشد. نهایتا این است فرضا شما میتوانید روی تعدادی دکمه که روی رادیو ماشین وجود دارد، فرکانس ها را از قبل تعریف کنید. امّا همه چیز در اصل همان AM و FM است. فقط دقیق تر است.
در ایران البتّه از زمانی که تلویزیون دیجیتال و گیرنده دیجیتال راه اندازی شد، شما میتوانستید روی گیرنده دیجیتال کانال های رادیویی را هم دریافت کنید. در واقع DVB این اجازه را میدهد که کانال های رادیویی نیز در کنار کانالهای تلویزیونی پخش شوند. به همین دلیل است که شما در گیرنده دیجیتال زمینی و گیرنده م-اه-و-ا-ر-ه (ر-س-ی-و-ر) که از استانداردهای DVB-T و DVB-S تبعیت میکنند، میتوانید رادیو را هم داشته باشید. در اینجا در واقع اولین جایی است که شما با یک رادیوی دیجیتال واقعی سر و کار دارید!!!

امّا همانطور که گفته شد، DVB برای پخش ویدئو است و یکی از مشکلاتش این است که حداقل به یک آنتن معمولی تلویزیون نیاز دارد. مثلا در ماشین یا به شیوه رادیوی معمولی کار نمیکند. در اینجا است که سیستمی هم برای پخش دیجیتالی رادیو در نظر گرفته شد. ما در اینجا ما استاندارد های مختلفی را که کشورهای مختلف برای پخش دیجیتالی رادیو به کار گرفته اند، میبینیم.

1-DAB یا Digital Audio Broadcasting که با نام 147 Eureka نیر شناخته میشود. نسخه توسعه یافته آن +DAB نام دارد و نسخه قبلی در حال منسوخ شدن است. این استاندارد همانند DVB در اروپا توسعه یافته و در حال حاضر رادیوهای زیادی در اروپا از این سیستم استفاده میکنند.

2-IBOC یا In-band on-channel که خودش به چند حالت تقسیم میشود:
2-1 HD Radio که استاندارد قطعی انتخاب شده برای رادیو دیجیتال در آمریکا است. برای این سیستم گیرنده های خودرویی و دستی و... هم ساخته شده است.
2-2 FMeXtra که با نام VuCast هم شناخته میشود. این استاندارد چندان فراگیر نشد. فقط بطور محدود در آمریکا استفاده میشود. نمونه آن msn Direct از سوی مایکروسافت بود.
2-3 Drm یا Digital Radio Mondiale که به معنی رادیوی دیجیتال جهانی است. کلمه Mondiale در زبان فرانسه و ایتالیایی یعنی Worldwide. این استاندارد هم توسّط بسیاری از کشورها و پخش کننده های رادیویی انتخاب شده است. ضمنا برای آن دستگاه های گیرنده رادیو خانگی و ماشینی و... هم تولید شده است.
2-4 CAM-D یا Compatible Amplitude Modulation - Digital که البته فراگیر نشده

- - - Updated - - -

همانطور که مشاهده میکنید، از بین استانداردهای مختلف پخش رادیوی دیجیتال سه مورد HD Radio از آمریکا و DAB+ از اروپا و Drm از بخش دیگیری از اروپا سر بلند کرده اند. هرکدام هم حامیان قدرتمندی دارند. مثلا BBC و SONY از حامیان و اعضای Drm هستند. البته SONY از هر سه پشتیبانی میکند و برای هر سه آنها دستگاه رادیو تولید کرده است.
برای اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت آنها مراجعه کنید:
1-HD Radio سایت رسمی | بخش خرید رادیو برای خانه یا ماشین
2-DAB+ سایت رسمی | حامیان آن | بخش خرید رادیو بریا خانه یا ماشین
Drm سایت رسمی | حامیان | بخش خرید رادیو برای خانه یا ماشین

- - - Updated - - -

امّا بحث اصلی این است که صدا و سیمای ایران هم قصد دارد در آینده به این سیستم مهاجرت کند. رادیوی ایران هم چاره ای جز پیوستن به موج جهانی دیجیتال ندارد. هر چند که مثلا کشور سوئد با دیجیتالی شدن کامل رادیو مخالفت کرد. علت آن را در مقاله لینک بخوانید. با مزایا و معایب رادیو دیجیتال آشنا شوید. به نظر میرسد با توجه به شرایط، بهترین گزینه برای ایران سیستم اروپایی DAB+ باشد. چون HD Radio احتمالا با مشکل تحریم روبرو است و Drm هم هرچند مطلوب است، امّا کمتر از DAB+ فراگیر است. در حال حاضر کشورهای بیشتری به این سیستم میپیوندند. روسیه بزرگترین کشوری که این کار را آغاز کرده است. امارات هم در منطقه ما این سیستم را بطور آزمایشی راه اندازی کرده است. به نظر شما ما باید مثل نروژ سیستم آنالوگ را کامل قطع کنیم یا مانند سوئد با احتیاط بیشتری پیش برویم؟

به نظر شما کدام استاندارد برای ایران مناسب تر است. DAB+ یا Drm؟ در حال حاضر مرکز جهاد خودکفایی صدا و سیما در حال کار بر روی این دو کار میکند. به نظر میرسد تمایل آنها بیشتر به سمت DAB+ است، چون در اینجا نشان میدهد که یک گیرنده خودرویی DAB+ را ساخته و آزمایش کرده اند. این سیستم مورد حمایت اکثر کشورهای اروپایی است. خصوصا آلمان. برای دیدن نقشه کشورهایی که DAB دارند، به اینجا بروید. همچنین برای دیدن پخش کننده های Drm به اینجا بروید. نظر نهایی شما جیست؟ انتخاب شما چیست؟ البتّه شما همین الان هم میتوانید یک گیرنده دیجیتال بخرید و آن را به یک اسپیکر وصل کنید و از رادیو دیجیتال بطور غیر مستقیم در منزل لذت ببرید!